دوست بزرگ من نباش!
دوستی یکی از اولین مفاهیمی است که هریک از ما آموختیم. همهمان در سه سالگی دوستانی داشتیم، معنای کلمه دوستی را میفهمیدیم و حتا از آن استفاده میکردیم. بچههای ما هم به همان زودی معنای این کلمه را درمییابند. اگر کمی باهوشتر از حد متوسط باشند یا از سن کمتری آنها را با کودکان هم سن و سالشان رو به رو کرده باشیم، حتا ممکن است از این هم زودتر دریابند.
برخلاف بیشتر ما، که در خانههای حیاطدار و محلههای بزرگ و میان شبکه بزرگ و گسترده اقوام و دوستان خانوادگی بزرگ میشدیم، بچههایمان در آپارتمانهای کوچک و مجتمعهای مسکونی بزرگ میشوند. جایی که اعتماد کردن به دیگران سخت است، فرصت رفت و آمد کم و نرخ تولد کم شده است. کودکان ما بیش از آن که در اطرافشان همسن ببینند، با بزرگسالان رو به رو میشوند. خیلی از آنها بیش از اینکه انتظار بازی با همسن و سالهایشان را بکشند، منتظر ملاقاتهای دایی و عمه و دوستان بزرگسال والدین هستند. فراوانی کتاب و دستگاههای ارتباط جمعی آنها را داناتر و سخنورتر از کودکیهای ما کرده است. آنقدر که در آغاز نوجوانی میتوانند دوست کسانی باشند که بیش از ده یا دوازده سال از خودشان بزرگترند؛ یک دوستی واقعی و دو طرفه، مثل چیزی که بین دو همسال شکل میگیرد.
بچهها در طول دوران رشد و بلوغشان چیزهای زیادی از ارتباط با بزرگترها میآموزند. این فقط به چیزهایی که بزرگترها مستقیم و در مقام معلم به آنها یاد میدهند، محدود نمیشود. آنها از بزرگترها الگو برمیدارند در سایه محبت و تایید آنها اعتماد به نفسشان شکل میگیرد. اما این که یک کودک وارد جمع دوستانه بزرگسالان شود چیز دیگری است. در چنین جمعی، نیاز به تایید دوستان ممکن است کودک را وادار به انجام کارهایی کند که به تنهایی هرگز به فکرشان نمیافتاد. کوچکترین آسیب چنین وضعیتی از بین رفتن خلاقیت کودک و استقلال فکری اوست. حال اگر بزرگسالانی که کودک را به عنوان یک دوست برابر پذیرفتهاند اصول اخلاقی متعادل و درستی نداشته باشند اوضاع میتواند از این هم بدتر شود. من فقط از باندهای خلافکار حرف نمیزنم؛ بزرگترهایی که تعصب و خشونت را به کودک القا میکنند یا بزرگترهایی در مورد اخلاق نسبینگر هستند میتوانند برای همیشه به اخلاقیات او آسیب بزنند.
به عنوان یک والد دلسوز، خیلی مهم است که شرایطی فراهم کنیم تا کودکمان در سایه ارتباط با همسالانش، از دوستی با بزرگترها بینیاز باشد و ارتباطش با آنها در همان سطح عادی و طبیعی باقی بماند.